Talvez polo medo a que a
vida se acorte, ando desde algún tempo case sempre metido con libros
interminables. O último, “Os odiadores” de Heimito von Doderer ( 1662
páxinas!), descubrino polos eloxios que lle regalou Eduardo Lago. Pero antes xa
me definira nas intencións relendo “Guerra e Paz” e “El Quijote”, volvendo ás
obras completas de Shakespeare ou entreténdome con “O home que amaba aos nenos”
de Khristina Stead. Coma se ao me ver diante de tantas páxinas alcanzase a
confianza en que non pode ser que a vida dure tan pouco.
Carlos
Casares dicía que para a situación do home de hoxe, unha novela de máis de
trescentas páxinas era case unha falta de repecto para o lector. A verdade é
que se non optas polo libro electrónico, andar lendo no metro, nunha sala de
espera ou no avión o libro de Doderer, faise incómodo. Ben editado por
Acantantilado, o libro é de tapa dura e
pesa o seu. E poida que non só pola súa presentación externa, senon que tamén
polo seus contidos, se faga hoxe difícil, para un mundo no que case todo se
pode pillar ao voo, nun santiamén, en oblicuo, concentrarse en libros tan extensos. A visión que Heimito nos
aporta da Viena de despois da primeira guerra, dese cambio de mundo tan ben
descrito pola lúcida fluidez de Stefan Zweig, é tan ampla como demorada e
minuciosa. Digresións, análises, razoamentos, reflexión e descripción
intelixente adobiada de humor e fondura fría, achégannos unha cidade habitada
por seres non tan distintos aos de hoxe, a pesar de estar no miolo dunha Europa
que se descompuña cara outra catástrofe impensable. A xenialidade enciclopédica
do autor repasa a paisaxe, os ríos, as rúas, os barrios exteriores e o interior
de homes e mullers coa naturalidade dun entomólogo capaz de explicar con
precisión o funcionamento das máquinas dunha fábrica, a luz que brilla na alma
de quen alcanza as notas desexadas no violín, as discusións diletantes nos
salóns dos homes que foron á guerra e viven de rendas, a ostentación no palco
da ópera, proposicións filosóficas sobre historia ou discusións acaloradas
sobre a posibilidade de amizade entre
homes ou mulleres, o afán do obreiro por aprender latín ou as descripcións máis exactas sobre a moda,
as preocupacións e diálogos das esposas burguesas que se reunen nos preciosos
cafés vieneses. Todo nun escribir sen présa, coa pacencia eterna de quen sabe
que conta con palabras e lucidez para regalarlle ao lector unha paisaxe exacta
dunha cidade, dun tempo, dunha maneira de entender a vida.
Claro que é difícil para a
velocidade coa que hoxe nos informamos, vemos e lemos, coma ráfagas de
metralleta relampaguean imaxes e mensaxes, baixar a dificultade na pausa e
mesura coa que determinados autores se permiten pespuntear o palpitar dun
tempo. Pero como esquezamos o esforzo e o pracer da lectura de textos tan
longos como meditados, talvez perdamos o efecto tan saudable de trasladar aos nosos miolos a experiencia de
quen tanto souberon da experiencia de vivir. Dende os primeiros poemas
recitados oralmente, dende as narracións iniciais que nos intentaron explicar,
os homes contamos e contámonos unha e outra vez, de mil maneiras e en distintos
contextos, pero sempre tratando de alcanzar un entendemento máis fondo do que
somos. Traspasar tal esforzo ao longo dos séculos constitúe un dos tesouros
dignos de conservar. Pero para captar determinadas realidade non é posible sen
a demora da explicación lenta e total ao estilo dun narrador como Heimito von
Doderer. E para iso necesítase a paciencia e acougo de seguir o seu discorrer
polas rúas de Viena, escoitar as opinións dos membros do seus círculo (“os
nosos”), adentrarse nas reaccións que xeneran desexo, aspiración, obrigación e
conformismo; ver os traxes dos servidores, a fortaleza da soidade, o peso da
moda, a forza da burguesía e importancia do saber e da beleza: andar da man de
Heimito nun mundo de encontros interminables onde todos se tropezan, tocan,
coñecen, falan, ansían e sofren; dunha cidade que acolle aos de outras tamén
cultas, tamén ricas do centro de Europa, esa que pasara pola desoladora experiencia
da gran guerra que parecía rachara todo para que unha nova vida se asentase,
cando en realidade non era máis que un descanso antes dunha derrota e
sofrimento maior.
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.