A VOZ

NON, A MIN escoitar a Frank Sinatra non me salvou a vida coma a J.R. Moehringer, aínda que a súa voz máis desexada, por máis que escoitase a de Sinatra era a de seu pai detrás da que andaba no dial da radio. Eu souben de Sinatra cedo, pero as circunstancias non me permitiron escoitalo e aprecialo ata xa ben entrado en anos. Tería once cando oín por primeira vez falar del. Foi na clase dun profesor de música ao que apodabamos «Ceboliña» (os nenos teñen unha intelixencia maliciosa para os alcumes digno de estudo, era exactamente unha cabeza calva cunha cara mofletuda, sen pescozo ningún, sobre unha cebola cuberta por unha sotana), que tiña sensibilidade e cantaba matizando ben. Como as lección de redondas, brancas, corcheas, calderóns e silencios, e peor a lectura medindo, non resultaban de todo agradables, sempre aparecía o pícaro de aula que lle sabía sacar conversación. A «Ceboliña» entrábaselle ben polas súas preferencias musiais. Cal é o seu músico clásico preferido, don Luís, que era o seu nome? Facíase de rogar pero acababa en Brahms , na súa infancia pobre en Hamburgo, en seu pai que tocaba nas tabernas e nas súas cancións xitanas op. 103 ás que adoraba. E cando parecía que xa acababa a súa descarga admirativa por Brahms, algún, atento a que podiamos volver a ter que ler e medir, atrevíase: e dos actuais? Non dubidada: Frank Sinatra. A súa voz en extensión xusta, nunca estridene, de gravidade moderada e, sobre todo, o seu fraseo maxistral convertíao na voz do século.

Pero por aqueles anos a voz que máis me interesaba era a miña. Os nenos da época, sobre todos se non tiñan ben os pés na terra e proviñan de familia pobre, como era o caso, soñaban con ser toreiros, futbolistas ou cantantes. O toureo non me chamaba polo sangue e por caguiñas, o fútbol si, pero non tiña corpo para competir físicamente e non me quedaba outra que cantar. Si, fun cantor dende que teño os primeiros recordos e durante a infancia non o facía mal. Tiven os meus éxitos. Comparábanme con Joselito sen chegar a ter a súa voz, aínda que si caín nel en perdela moi cedo. Entre os doce ou trece anos rompeume e quedei cunha voz esgallada, inacabada, cun rexistro escaso, só capaz con pezas sen esixencia. Unha desgraza sobre todo cando sabes cantar, tes gusto, oído, sentido do ritmo e capacidade para o fraseo pero careces de instrumento co que executar. Menos mal que non só me parecín a Joselito en que se me tronzase a voz moi cedo. Lendo a meticulosa biografía de Bach de John Eliot Gardiner descubro que tamén o xenial músico de Eisenach perdeu a súa. Aos quince anos, a súa inusualmete boa voz de soprano partiu, aínda que o control da respiración aprendido habíalle de servir para a súas futuras composicións.

Claro que perder o que se di perder a voz con auténtico dolor é o que lle pasou ao amigo Mariano, aínda que, na súa desgraza, conta coa sorte de ser mimado pola súa muller Fina Casalderrey. Despois dunha operación desagradable e complicada, Mariano non pode nin cantar nin falar. O impulso natural da fala debe reprimilo para buscar unha pizarra na que escribir o que nos quere dicir. Claro que existe reeducación e volverá a dicir o que quere, pero esixirá todo o esforzo e paciencia que lle insuflrarán sen dúbida fillos e amigos.

Neste pasado ano, por ser o centenario do seu nacemento, vin moitas reportaxes sobre a vida de Sinatra e escoiteino moito. Apreciei de novo a súa facilidade para trasladar as emocións e sentimentos nese fraseo envolvido na súa voz de barítono baixo pulida polo whisky e o fume da noite. E nestas, que volvo á quimioterapia e, entre as consecuencias das substancias ben medidas que me pauta o doutor López Clemente - ao que nunca darei pago pola súa profesional atención- , aparece a de se me transformar a voz. A semana fera - teño semana de sesión dura e outra menos- , aí pola metade das cinco horas que paso enchufado, comeza a poñérseme unha voz maís grave, redonda, que me empeño en pensar que se parece á de Sianta - con algo hai que se distraer-, e que me dura ata a media tarde. Á miña moza encántalle cando saio da sesión falando grave, e regálame bicos e risos coma se a namorase máis. O malo é que pouco dura e acabo por volver a esta voz esgallada, de tenor esmouchada, coa que me teño que conformar e queira a fortuna e a atención médica que por moitos anos. E o bo é que a moza tanto me ri cunha voz como coa outra.