ENVEXANDO DA MELLOR MANEIRA

Quizais non entenda a ningún escritor dos actuais tan ben como a Luís Landero. Se cadra porque os dous chegamos a escribir e publicar– salvadas sexan as distancias- procedendo dun medio no que non existía un triste libro, ademais de “haber crecido en el magisterio del temor”. Dende a publicación de Los juegos de la edad tardía, sigo ao novelista de Alburquerque con atención e comprobo que en todo canto libro vai publicando permanecen uns marcos firmes que delimitan con claridade o seu campo narrativo. No último publicado, El balcón en invierno, aínda se clarifican máis esas cordas que tiraron del para convertelo no escritor sutil, delicado e pulquérrimo que é. Que teu pai morra cando acabas de cumprir dezaseis anos pode deixarte xeado mirando dende o balcón ou converterse nunha oportunidade. E aí arrinca a última novela de Landero. Novela peculiar, orixinal, máis ben autobiografía adobiada con zume destilado de literatura fina. Ese feito que resultou transcendental na vida no mozo Landero había de condicionar a súa constante ben inculcada por seu pai a pesar de desaparecer tan axiña: había que ser un home de proveito. Propósito moi propio da década dos sesenta do século pasado neste país. Comeza o desprazamento do rural, a procura dun novo modelo de vida para os fillos desa xeración amamantada despois da guerra, nun pasado “que no acaba de pasar nunca” cunha fortaleza que non se sabe “de donde ha sacado esa gente, esa generación infortunada, su temple y su entereza”. Ese pasado de miseria, escuridade e tristeza que os máis atrevidos querían desterrar dos seus fillos aínda a costa de “desear en vano, la pura tristeza de existir”, tal e como lle pasou a seu pai. Unha figura roida pola rabia da frustración, da inacción, canso dun afán que esnafra a vontade e amarga sen proveito. A contradición de vivir nun afán inoperante que esixe ao fillo mirar polo seu proveito. 
Este afán e proveito son constantes na súa obra. Pero nesta é onde mellor aclara á que é debida esa obsesión nunca satisfeita, ese beber auga salgada para sempre ter máis sede. Súa nai, tal vez a que lle ensinou a atopar o refuxio seguro, a felicidade sen ton nin son á beira dunha muller, era un modelo no outro extremo. O afán non a consume, entrégase á actividade e á aceptación da vida sen demasiadas reviravoltas, sen complexidades que paralizan. As máquinas de tecer traballan de día e de noite mentres o triturado polo afán fuma e mira e se amarga pensando como debería ser o porvir. Nai e filla, mulleres, trituran o pesimismo crónico do afán que roe a vontade e a fe. 
Entre esas dúas figuras medra o adolescente chegado do campo para estudar e ser un home de proveito. Instalado no barrio da “Prosperidad” (nin buscándoo adrede), queda atrapado entre o engado da vida cos de porvir e dos que deben ir detrás del, dos que xa naceron con un porvir debaixo do brazo e os que han de sachalo con dedicación e constancia. Nese dilema o mozo pasa da rebelión ao pai á responsabilidade despois de morto. De enredar que traballa porque non estuda a traballar para estudar. Sen esquecer a tentación da aventura, de tocar a guitarra e andar polo mundo de artista, libre, compartindo bailes e festas con actores, actrices e xente gorda. E nesta aparecen os libros, a poesía, as palabras. Así aprendería a “esconderse en un libro, en el cálido cubil de las palabras”. Sen canon, a tombos, con algunhas directrices dun mestre que sempre aparece, o mozo vai enfiando a súa vocación convencido. Pero tarda o día de ver o libro primeiro nos escaparates, agarda con ansiedade verse escritor. Pero acaba véndose. 
E o escritor, despois de premios, éxitos, clases e moitos libros publicados, regresa á familia de agricultores de onde procede, a eses campesiños que non saben observar a natureza porque eles “viven revueltos, confundidos con ella”. Agricultores que se poñen feos de tenrura, que gastan palabras sobre se é mellor o lume alto ou o lume baixo, que regalan unha laranxa coma o mellor e máis prezado regalo do mundo. Eses que sempre han corresponder, devolver, estar á altura do que lles dan ou regalan. Os que usan as palabras e as viaxes e os acontecementos mínimos como pebidas de ouro ás que se debe dar lustre, tempo, atención. 
Todo ben peneirado na súa prosa limpa e pulida, clásica, ofrece un libro ameno, sensible, doce, pícaro, magnifico retrato dunha época, dun mundo que se chegou do campo á cidade, da cidade ao mundo. Dá xenio ler a Landero nesa síntese de quen escolle o mellor de si e do entorno para moelo nas palabras máis fermosas. Como con outros moitos escritores cos que gozo, tamén a Landero o envexo. Sinto unha envexa pura por non dar escrito iso mesmo que tamén eu quería escribir pero non sei escribilo coma el. Menos mal que, como di Savater, envéxoo da mellor maneira: léndoo.


PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA